نظام تولید خانواده محور در کشاورزی ایران

بهره‌وری در تولید کشاورزی، پیش و بیش از آنکه تابع مقیاس باشد، تابع تنظیمات نهادی واحد تولید، به ویژه وحدت «مالکیت» و «مدیریت» در واحد اجتماعی «خانواده» است. در این نگاه، «واحد تولید خانوادگی» در کشاورزی، «سازمانی اقتصادی» است که متناسب با «نهاد اجتماعی خانواده» تنظیم شده است. این نظام تولید، همواره مبنای کشاورزی ایران بوده است و باید در سیاست‌های عمومی نیز در اولویت قرار گیرد و به رسمیت شناخته شود. البته کشاورزی خانوادگی امروز ایران دچار مسائلی همچون کوچک مقیاسی، پراکندگی اراضی و گاه غیراقتصادی بودن تولید است. اما این مسائل، ویژگی‌های ذاتی کشاورزی خانوادگی ما نیستند، بلکه عرضی و قابل حل‌اند و راه‌حل بسیاری از آن‌ها از مسیر متشکل شدن کشاورزان می‌گذرد. با شکل‌گیری تشکل‌های کشاورزی که واقعاً از پایین به بالا شکل گرفته باشند، کشاورزان می‌توانند در حلقه‌های پیشین و پسین زنجیره تولید سهیم شوند و کسب‌وکاری به صرفه‌تر داشته باشند. پس ضمن اینکه باید در پی حل مسائل کشاورزی بود، باید با قوت از اصل خانوادگی بودن نظام تولید کشاورزی صیانت نمود.