شمول مالی؛ درآمدی بر تعریف، سنجش و شاخص سازی شمول مالی

ادبیات شمول مالی از دهه 1970 میلادی در محافل دانشگاهی و سیاست‌گذاری مطرح شد. به طور کلی ایده محوری شمول مالی بر این اساس توسعه یافت که همه مردم باید امکان بهره‌مندی از خدمات مالی را داشته باشند. مفهوم شمول مالی به مرور زمان توسعه یافت. به طوری که ابتدا با عناوین محدودتری چون تامین اعتبار خرد و تامین مالی خرد آغاز شد و سپس در عبارت شمول مالی به تکامل رسید. محمد یونس برنده جایزه صلح نوبل در سال 2006 به عنوان یکی از اولین پیشگامان این عرصه شناخته می شود. وام های خرد 27 دلاری که او به افراد فقیر در بنگلادش اعطا کرد تحول بزرگی در وضعیت معیشتی آنان و در کل اقتصاد کشور ایجاد کرد. برای نشان دادن وضعیت کشورهای دنیا از نظر شمول مالی شاخص‌های متعددی با رویکردهای کیفی-کمی، ساده-ترکیبی و طرف عرضه-تقاضا مطرح شده‌اند. غالب کشورهای دنیا برای سیاست‌گذاری در رفع فقر و نابرابری بهبود رتبه خود در شاخص‌های شمول مالی را لحاظ می‌کنند.